Από τις αρχές Οκτωβρίου 2025, ένα μεγάλο μέρος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών έχει παραλύσει. Εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι έχουν τεθεί σε αναγκαστική άδεια άνευ αποδοχών, ερευνητικά ιδρύματα έχουν διακόψει τη λειτουργία τους και βασικές διοικητικές υπηρεσίες έχουν σταματήσει.
Τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο λεγόμενος Government Shutdown, και γιατί δεν επηρεάζει μόνο την Ουάσινγκτον, αλλά ολόκληρη την αμερικανική οικονομία;
Τι είναι το Government Shutdown;
Το Government Shutdown είναι η κατάσταση κατά την οποία τμήματα της κυβέρνησης των ΗΠΑ αναγκάζονται να διακόψουν τη λειτουργία τους επειδή το Κογκρέσο δεν έχει εγκρίνει νέο προϋπολογισμό.
Χωρίς αυτήν την έγκριση, το κράτος δεν έχει νομική βάση για δαπάνες, και σύμφωνα με τον Antideficiency Act, οι υπηρεσίες δεν μπορούν να πληρώνουν μισθούς ή να εκτελούν συμβάσεις.
Οι απολύτως αναγκαίες υπηρεσίες, όπως ασφάλεια, στρατός και εναέρια κυκλοφορία, συνεχίζουν να λειτουργούν, όμως περίπου 800.000 δημόσιοι υπάλληλοι βρίσκονται σε αναγκαστική άδεια ή εργάζονται χωρίς μισθό.
Γιατί συνέβη το 2025;
Ο Shutdown ξεκίνησε την 1η Οκτωβρίου 2025, όταν οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικανοί δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων υγείας, επιδοτήσεων και περικοπών στις δημόσιες δαπάνες.
Το μεγαλύτερο σημείο σύγκρουσης ήταν οι επιδοτήσεις του “Affordable Care Act” και οι προτάσεις μείωσης των δαπανών σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Η κρίση αυτή αποκαλύπτει για ακόμη μία φορά πόσο βαθιά είναι η πολιτική πόλωση που εμποδίζει τη λειτουργία του κράτους.
Ποιοι τομείς επηρεάζονται περισσότερο;
- Υγεία: Το Υπουργείο Υγείας (HHS) έχει θέσει σε άδεια πάνω από το 40 % του προσωπικού του. Έρευνες και προγράμματα στα CDC και NIH έχουν παγώσει.
- Μετανάστευση & Δικαιοσύνη: Πολλές υποθέσεις στα Immigration Courts έχουν ανασταλεί.
- Υποδομές: Εκατοντάδες έργα που χρηματοδοτούνται από ομοσπονδιακούς πόρους έχουν σταματήσει, ειδικά σε Πολιτείες με υψηλή εξάρτηση από το κράτος.
- Κοινωνικά προγράμματα: Οι συντάξεις και το Medicare συνεχίζουν να καταβάλλονται, καθώς χρηματοδοτούνται αυτόματα από ειδικά ταμεία.
Οικονομικές συνέπειες
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το Shutdown κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα στην αμερικανική οικονομία.
Κάθε εβδομάδα παράλυσης μειώνει το ΑΕΠ κατά αρκετά δέκατα της ποσοστιαίας μονάδας.
Η κατανάλωση και οι επενδύσεις πέφτουν, καθώς οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν καταναλώνουν και οι εταιρείες καθυστερούν έργα και συμβάσεις.
Στις χρηματιστηριακές αγορές αυξάνεται η αβεβαιότητα, και ένας παρατεταμένος Shutdown θα μπορούσε να πλήξει ακόμη και την αξιοπιστία της αμερικανικής πιστοληπτικής ικανότητας.
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το Shutdown κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα στην αμερικανική οικονομία.
Κάθε εβδομάδα παράλυσης μειώνει το ΑΕΠ κατά αρκετά δέκατα της ποσοστιαίας μονάδας.
Η κατανάλωση και οι επενδύσεις πέφτουν, καθώς οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν καταναλώνουν και οι εταιρείες καθυστερούν έργα και συμβάσεις.
Στις χρηματιστηριακές αγορές αυξάνεται η αβεβαιότητα, και ένας παρατεταμένος Shutdown θα μπορούσε να πλήξει ακόμη και την αξιοπιστία της αμερικανικής πιστοληπτικής ικανότητας.
Επιπλέον, η αβεβαιότητα που προκαλεί ο παρατεταμένος Shutdown επηρεάζει και τις διεθνείς αγορές. Οι επενδυτές αναζητούν ασφάλεια σε δολάριο και κρατικά ομόλογα, ενώ η μεταβλητότητα στα χρηματιστήρια αυξάνεται. Ταυτόχρονα, η καθυστέρηση πληρωμών από ομοσπονδιακές υπηρεσίες προκαλεί πίεση σε μικρές επιχειρήσεις που συνεργάζονται με το Δημόσιο.
Ιστορικό πλαίσιο
Από το 1976 έχουν σημειωθεί πάνω από 20 περιπτώσεις “Funding Gaps”, εκ των οποίων περίπου οι μισές οδήγησαν σε πραγματικά Shutdowns.
Το μεγαλύτερο διήρκεσε 35 ημέρες (2018–2019).
Το τρέχον Shutdown του 2025 θεωρείται όμως ιδιαίτερα επικίνδυνο, καθώς πολιτικές ομάδες ζητούν ανοιχτά μόνιμη μείωση του κρατικού μηχανισμού, κάτι πρωτοφανές για τα αμερικανικά δεδομένα.
Συμπέρασμα: Περισσότερο από μια δημοσιονομική κρίση
Το Government Shutdown αποδεικνύει πως οι πολιτικές συγκρούσεις μετατρέπονται σε οικονομικό κόστος.
Για τους επενδυτές, το ζητούμενο είναι αν η Ουάσινγκτον θα καταφέρει να βρει λύση γρήγορα, διαφορετικά η εμπιστοσύνη στη σταθερότητα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου μπορεί να κλονιστεί.
Μακροπρόθεσμα, όσο οι προϋπολογισμοί χρησιμοποιούνται ως πολιτικό όπλο, το επόμενο Shutdown θα είναι απλώς θέμα χρόνου και οι παγκόσμιες αγορές θα συνεχίσουν να παρακολουθούν με ανησυχία.
Ωστόσο, κάθε κρίση στις ΗΠΑ έχει και μια θετική πλευρά: υπενθυμίζει τη δύναμη των θεσμών και τη δυνατότητα του αμερικανικού συστήματος να προσαρμόζεται. Οι αγορές, αν και ευαίσθητες στις πολιτικές εντάσεις, συνήθως επανέρχονται γρήγορα μόλις αποκατασταθεί η λειτουργία του κράτους.
Για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές, η ουσία παραμένει η ίδια, να παρακολουθούν τις εξελίξεις με ψυχραιμία, να αξιολογούν τις επιπτώσεις και να αναζητούν ευκαιρίες εκεί όπου οι περισσότεροι βλέπουν μόνο αναστάτωση.
Γιάννης Λαμπρίδης
Money Expert & Financial Coach